Türkiye’de Şirket Kurmak mı, Freelance Çalışmak mı? Yabancılar İçin Karşılaştırmalı Rehber
Türkiye, dinamik ekonomisi, stratejik konumu ve genç nüfusuyla yabancılar için cazip bir iş ve yaşam merkezi haline gelmiştir. Özellikle son yıllarda uzaktan çalışma olanaklarının artması ve küresel ticaretin çeşitlenmesiyle birlikte, birçok yabancı Türkiye’de nasıl iş yapabileceğini merak ediyor. Kimi bireyler freelance çalışma esnekliğini tercih ederken, kimileri ise Türkiye’de şirket kurmak gibi daha kurumsal bir yapıya yöneliyor. Peki, bu iki yol arasında ne gibi farklar var ve hangi seçenek kimler için daha uygun? Bu rehber, Türkiye’de iş yapmak isteyen yabancılar için şirket kurma ve freelance çalışma modellerini yasal, mali ve pratik açılardan karşılaştırmalı olarak ele alacak.
Freelance Çalışmak: Bireysel Esnekliğin Yasal Çerçevesi
Türkiye’de yabancıların freelance (serbest) çalışması, yasal statü ve vergilendirme açısından dikkatle ele alınması gereken bir konudur.
- Türkiye’de Yabancıların Bireysel Çalışmasının Yasal Durumu: Yabancıların Türkiye’de çalışabilmeleri için çalışma izni alması esastır. Freelance çalışmanın yasal bir kategori olarak doğrudan tanımlanmaması, bu durumu biraz karmaşık hale getirir. Genellikle, bir işverene bağlı olmadan kendi adına iş yapan yabancıların, vergi mükellefiyeti tesis ederek serbest meslek erbabı gibi faaliyet göstermeleri ve aynı zamanda çalışma izni almaları beklenir. Çalışma izni olmaksızın serbest faaliyet göstermek yasa dışı kabul edilir ve ciddi yaptırımları vardır.
- Uzaktan Çalışan Dijital Göçmenler İçin Dikkat Edilmesi Gerekenler: Dünyanın herhangi bir yerindeki bir firma için uzaktan çalışan dijital göçebeler, Türkiye’de belirli bir süre kaldıktan sonra ikamet izni ve çalışma izni konusunda yasal yükümlülüklerle karşılaşır. Gelirlerini yurt dışından elde etseler dahi, Türkiye’de uzun süreli kalmayı planlıyorlarsa yasal statülerini düzenlemeleri zorunludur. Aksi takdirde, vize ihlali ve kaçak çalışma gibi durumlar ortaya çıkabilir.
- Freelance Çalışma ile İkamet İzni Almak Mümkün mü?: Freelance çalışma, başlı başına bir ikamet izni türü değildir. Yabancılar, genel ikamet izni türlerinden (kısa dönem, aile vb.) birini alarak Türkiye’de kalabilirler. Ancak, bu ikamet izni türleri genellikle çalışma hakkı vermez. Freelance çalışan bir yabancının Türkiye’de yasal olarak çalışabilmesi için, serbest meslek erbabı olarak kendi adına bir çalışma izni alması veya bir şirket kurarak bu şirket üzerinden çalışma izni alması gerekebilir. Doğrudan freelance çalışma izni kategorisi bulunmamaktadır.
Şirket Kurmak: Kurumsal Yapının Avantajları
Türkiye’de şirket kurmak, yabancılar için daha kalıcı ve yasal zemini güçlü bir iş yapma yoludur.
- Limited (Ltd. Şti.) ya da Şahıs Şirketi Kurmanın Şartları:
- Limited Şirket (Ltd. Şti.): En az 1 ortakla kurulabilir. Minimum sermaye şartı 500.000 TL‘dir. Daha kurumsal bir yapı sunar ve sorumluluk sermaye ile sınırlıdır.
- Şahıs Şirketi: Tek kişi tarafından kurulabilir. Minimum sermaye şartı yoktur. Kurulumu ve kapanışı daha kolaydır ancak tüm sorumluluk şirket sahibine aittir. Yabancılar her iki şirket türünü de kurabilir.
- Vergi Yükümlülükleri, SGK, Aylık Maliyetler: Şirket kuran yabancıların Türk vergi sistemine tabi olmaları gerekir. Kurumlar Vergisi (Limited Şirketler için), Gelir Vergisi (Şahıs Şirketleri için), KDV, damga vergisi gibi çeşitli vergiler ve SGK primleri (işveren ve çalışan payları) düzenli olarak ödenmelidir. Ayrıca muhasebe ve danışmanlık hizmetleri için aylık maliyetler de olacaktır. Vergi oranları ve SGK primleri dönemsel olarak değişebilir.
- Şirket Kurmanın Oturma ve Çalışma İznine Katkısı: Türkiye’de bir şirket kuran yabancı, bu şirket üzerinden çalışma izni başvurusunda bulunabilir. Çalışma izni, aynı zamanda ikamet izni yerine geçer. Şirket ortağı yabancılar için çalışma izni değerlendirme kriterlerinde bazı kolaylıklar sağlanabilir (örneğin, ödenmiş sermayenin en az 500.000 TL olması ve ortaklık payının en az %20 olması durumunda belirli istihdam kriterleri aranmaz). Şirket aracılığıyla alınan çalışma izni, yabancının Türkiye’deki yasal kalışını ve çalışmasını güvence altına alır.
Karşılaştırma Tablosu: Hangi Yol Kimler İçin Uygun?
| Özellik / Yol | Freelance Çalışmak (Serbest Meslek Erbabı) | Şirket Kurmak (Limited/Şahıs Şirketi) |
|---|---|---|
| Yasal Statü | Belirsiz (Çalışma izni şarttır, ancak doğrudan “freelance” izni yoktur. Kendi adına çalışma izni almak zorunlu.) Yasal boşluklar içerir. | Net ve güçlü (Çalışma izni şirket üzerinden alınır, ikamet izni yerine geçer.) Tamamen yasal bir zemine dayanır. |
| Kurulum Kolaylığı | Daha az formalite (Sadece vergi kaydı gerekebilir, ancak çalışma izni süreci yine de karmaşıktır.) | Daha fazla formalite (Noter, ticaret sicil, vergi dairesi işlemleri) |
| Başlangıç Maliyeti | Düşük (Vergi kaydı ve olası danışmanlık ücretleri) | Orta-Yüksek (Sermaye, kuruluş harçları, noter, muhasebeci ücretleri) |
| Aylık Maliyet | Değişken (Vergi dilimi, SGK primi (isteğe bağlı/zorunlu), danışmanlık) | Düzenli ve yüksek (Vergi, SGK primleri, muhasebe ücreti, kira vb.) |
| Sorumluluk | Sınırsız (Tüm risk ve borçlardan şahsen sorumlu) | Limited şirketlerde sınırlı (Sermaye miktarıyla sınırlı); Şahıs şirketlerinde sınırsız. |
| İtibar/Güvenilirlik | Düşük (Özellikle kurumsal işlerde) | Yüksek (Kurumsal bir kimlik ve yasal varlık) |
| Gelişme Potansiyeli | Sınırlı (Bireysel işler için uygun, büyümek zor) | Yüksek (İşletme büyütme, yeni pazarlara açılma, yatırım alma potansiyeli) |
| Vatandaşlık Katkısı | Doğrudan katkısı yok (Sadece yasal ikamet izni alabilir, vatandaşlık için ek şartlar gerekir) | Dolaylı katkı (Çalışma izni sayesinde yasal kalış süresi birikir, yatırım yoluyla vatandaşlık kriterleri sağlanabilir.) Şirket kurmak, uzun dönem ikamet izni veya çalışma izni ile Türkiye’de bulunmak için güçlü bir gerekçe sunar. |
| Kimler İçin Uygun? | Kısa vadeli projeler, düşük gelir beklentisi olanlar, Türkiye’de sadece belirli bir süre kalacak ve esneklik arayanlar. (Yasal statülerini dikkatle yönetmeliler.) | Türkiye’de uzun vadeli iş kurmak isteyenler, düzenli ve yüksek gelir hedefleyenler, kurumsal bir yapıya ihtiyaç duyanlar, sorumluluklarını sınırlamak isteyenler, yatırım yoluyla vatandaşlık düşünenler. Şirket ortaklığı üzerinden çalışma izni alacak yabancılar için ödenmiş sermaye ve ortaklık payı kriterleri dikkate alınmalıdır. |
E-Tablolar’a aktar
Sonuç ve Danışmanlık Önerisi
Türkiye’de iş kurmak veya freelance çalışmak, yabancılar için cazip fırsatlar sunsa da, her iki seçeneğin de kendine özgü yasal ve mali zorlukları bulunmaktadır. Freelance çalışma esneklik sunarken, yabancıların Türkiye’de yasal olarak nasıl çalışacakları ve ikamet izinlerini nasıl düzenleyecekleri konusunda belirsizlikler içerebilir. Öte yandan, şirket kurmak daha fazla başlangıç maliyeti ve bürokrasi gerektirse de, daha sağlam bir yasal zemin, kurumsal itibar ve uzun vadeli iş geliştirme potansiyeli sunar. Ayrıca, şirket kurmak aracılığıyla alınan çalışma izni, Türkiye’deki yasal kalışınız için güçlü bir dayanak oluşturur.
Bu süreçlerin karmaşıklığı ve Türk mevzuatının detayları göz önüne alındığında, doğru kararı vermek ve yasal risklerden kaçınmak için uzman desteği almak kritik önem taşır. Ata Kurumsal olarak, Türkiye’de iş kurma, şirket ortaklığı üzerinden çalışma izni alma ve yasalara uygun bir şekilde faaliyet gösterme konularında yabancılara kapsamlı danışmanlık hizmetleri sunuyoruz. İster freelance çalışmayı düşünen bir dijital göçebe olun, ister Türkiye’de güçlü bir kurumsal varlık oluşturmayı hedefleyin, süreçlerinizi en doğru ve hızlı şekilde yönetmek için yanınızdayız.
